Η ταυτότητα της πόλης

 

Χτισμένη στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου και στους πρόποδες του Ταϋγέτου, η Καλαμάτα αποτελεί οικονομικό, εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο της νότιας Πελοποννήσου.

Διαθέτει αμέτρητες ομορφιές – φυσικές, αρχιτεκτονικές και πολιτιστικές – και συνάμα, βρίσκεται στην καρδιά μιας περιοχής με πλούσια ιστορία και με μνημεία παγκόσμιας εμβέλειας – σε απόσταση περίπου μίας ώρας – όπως, η αρχαία Μεσσήνη, το ανάκτορο του Νέστορα, η αρχαία Ολυμπία, ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, τα ενετικά κάστρα της Μεσσηνίας, η Μάνη και ο Μυστράς.

Το πλούσιο παρελθόν βρίσκει τη συνέχειά του στο δυναμικό παρόν της πόλης. Μιας πόλης σύγχρονης και ζωντανής χειμώνα-καλοκαίρι, στην οποία κινούνται καθημερινά 100.000 άνθρωποι. Μιας πόλης με υψηλού επιπέδου νοσοκομείο, διεθνές αεροδρόμιο, πανεπιστημιακά τμήματα, σχολές ΤΕΙ, σύγχρονους χώρους πολιτισμού και σημαντικές αθλητικές εγκαταστάσεις. Τα πολιτιστικά δρώμενα, τα ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία, τα μουσεία, η γειτνίαση βουνού και θάλασσας, τα εκλεκτά τοπικά προϊόντα – πυλώνες της μεσογειακής δίαιτας – σφραγίζουν τη φυσιογνωμία της.

Έντονη είναι και η νυχτερινή ζωή στην Καλαμάτα και στα προάστιά της. Μπαρ και γραφικά ταβερνάκια λειτουργούν τους χειμερινούς μήνες στο Ιστορικό Κέντρο, ενώ το καλοκαίρι η διασκέδαση μεταφέρεται στα κλαμπ και τα μπιτς μπαρ που βρίσκονται δίπλα στο κύμα. Ξεχωριστές βραδιές προσφέρει η Βέργα, όπου λειτουργούν νυχτερινά κέντρα με καταπληκτική θέα στη θάλασσα και στην πόλη της Καλαμάτας.

Μια ματιά στην ιστορία

 

Σύμφωνα με το μύθο, ιδρυτής της πόλης θεωρείται ο γιος του Ερμή και της Φυλοδάμειας, Φάρις. Από αυτόν προέρχεται το αρχαίο όνομά της: Φαρές.

Οι Φαρές ήταν χτισμένες στη θέση του φράγκικου κάστρου και, όπως αναφέρει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, συμμετείχαν στον Τρωικό Πόλεμο. Αργότερα υποτάχθηκαν στους Λάκωνες κι έπειτα εντάχθηκαν στην επικράτεια της γειτονικής Μεσσήνης. Βαθμιαία, όμως, έχασαν τη σημασία τους.

Τον 10ο αι. μ.Χ. η πόλη είχε πλέον το όνομα Καλαμάτα, ενώ τον 12ο αιώνα είχε αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία. Μεγάλη ακμή θα γνωρίσει μετά την κατάληψή της από τους Φράγκους (1205). Μάλιστα, ένας από τους ηγεμόνες τους, ο Γουλιέλμος Βιλεαρδουίνος, ονομαζόταν Καλομάτης, επειδή γεννήθηκε στην Καλαμάτα.

Μετά το 1470 θα βρεθεί υπό μακρόχρονη οθωμανική κατοχή, η οποία διακόπηκε από σύντομες περιόδους ενετικής κυριαρχίας.

Ακολούθησε ένας αιώνας ακμής, η οποία βασίστηκε στο εμπόριο των αγροτικών προϊόντων της μεσσηνιακής γης (σύκα, λάδι, ελιές, μετάξι, σταφίδα) και της τοπικής βιοτεχνικής παραγωγής. Στα χρόνια αυτά η πόλη πήρε το προσωνύμιο «Μασσαλία του Μοριά».

Η Καλαμάτα ήταν η πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό, στις 23 Μαρτίου 1821. Την ημέρα εκείνη, επικεφαλής των επαναστατημένων Ελλήνων ήταν οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, Νικηταράς και Παπαφλέσσας. Μετά την απελευθέρωσή της, τελέστηκε δοξολογία στους Αγίους Αποστόλους, ναό-σύμβολο της πόλης, και ευλογήθηκαν οι σημαίες των αγωνιστών της ελευθερίας.

Το λιμάνι

Το λιμάνι της Καλαμάτας έχει κομβική γεωγραφική θέση και αποτελεί, διαχρονικά, πηγή ζωής για την πόλη. Ο μέσος τεχνητός λιμένας βρίσκεται στο βορειοανατολικό μισό του Μεσσηνιακού κόλπου (37 01΄ 2Β – 22 07΄0Α), καταλαμβάνει συνολική χερσαία έκταση 40.000 τ.μ. και είναι ασφαλής σε όλους τους καιρούς – ειδικότερα όταν πνέουν βόρειοι άνεμοι. Η είσοδός του είναι στραμμένη προς τα νοτιοανατολικά και έχει άνοιγμα 145 μ. και βάθος περίπου 10 μ.. Προστατεύεται από τον κυματισμό που δημιουργούν οι νοτιοδυτικοί, νότιοι, ανατολικοί και νοτιοανατολικοί άνεμοι με δύο λιμενοβραχίονες: τον νότιο, μήκους 1.100 μ., και τον νότιο-νοτιοανατολικό, μήκους 395 μ..

 

Το λιμάνι τηρεί πλήρως τις ευρωπαϊκές και διεθνείς προδιαγραφές ασφάλειας και τον Διεθνή Κώδικα για την Ασφάλεια Πλοίων και Λιμενικών Εγκαταστάσεων (ISPS Code) και έχει λάβει πιστοποίηση να υποδέχεται κρουαζιερόπλοια και Mega Yachts. Η φέρουσα ικανότητα των λιμενικών εγκαταστάσεων εξασφαλίζει υψηλά πρότυπα υποδοχής έως και 3.500 επιβατών. Παράλληλα, εξυπηρετεί ένα σημαντικό τμήμα των ελληνικών εισαγωγών και εξαγωγών.

Η περιοχή του λιμανιού άρχισε να κατοικείται από τη Δυτική Παραλία. Εκεί, πριν την Επανάσταση του 1821, κατασκευάστηκαν αποθήκες, καταστήματα και το πρώτο Τελωνείο. Την εποχή εκείνη, οι θαλάσσιες μεταφορές γίνονταν με βάρκες και μαούνες. Το 1860 δημιουργήθηκε νέος συνοικισμός στην Ανατολική Παραλία. Η κατασκευή του λιμανιού ολοκληρώθηκε το 1901.

Κάστρο

Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της πόλης, σε χαμηλό λόφο, στους πρόποδες του οποίου ρέει ο ποταμός Νέδοντας. Στον ίδιο λόφο ο Φάρις έχτισε την ακρόπολη των Φαρών και βρίσκονταν τα παλάτια των βασιλέων της αρχαίας πόλης. Πάνω στα ερείπιά της οι Βυζαντινοί έχτισαν χριστιανικό ναό (6ος αι.) και αργότερα οχύρωσαν τη θέση.

Η σημερινή μορφή του Κάστρου διαμορφώθηκε κατά τη Φραγκοκρατία (13ος αι.) και κυρίως στα χρόνια των Βιλεαρδουίνων. Συντήρηση και προσθήκες σε αυτή την οχύρωση έγιναν κατά τις περιόδους που η πόλη είχε περιέλθει στους Ενετούς και τους Οθωμανούς.

Άγιοι Απόστολοι

Σύμβολο της πόλης, καθώς συνδέεται με την έναρξη της Επανάστασης. Βρίσκεται στην πλατεία 23ης Μαρτίου 1821, η οποία πήρε το όνομά της από την ημερομηνία που απελευθερώθηκε η πόλη από τους Τούρκους. Ο αρχικός ναός κατασκευάστηκε τον 11ο-12ο αιώνα.

Πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β΄

Η κεντρική πλατεία της Καλαμάτας, με αρκετές καφετέριες και ζαχαροπλαστεία. Επίκεντρο της δημόσιας ζωής της πόλης, διαμορφώθηκε το 1938, ενώ η τελευταία ανάπλασή της έγινε την περίοδο 2012-13. Στο νότιο τμήμα της υπάρχει χαρακτηριστικό σιντριβάνι («Ψαράκια»), άλλο ένα σιντριβάνι βρίσκεται στο βόρειο άκρο της, ενώ υπάρχουν πολλά παρτέρια και υψηλό πράσινο. Γύρω της χτυπά η καρδιά του εμπορικού κέντρου.

Οδός Αριστομένους

Ήταν ο πρώτος δρόμος που κατασκευάστηκε (1871) για να συνδέσει την τότε πόλη με την Παραλία. Έκτοτε, παραμένει κεντρικός άξονας και σημείο αναφοράς στην Καλαμάτα. Κατά μήκος του υπάρχουν εμπορικά καταστήματα, η πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β΄, δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες και το Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων.

Υπαπαντή του Χριστού

Μεγαλοπρεπής ναός που δεσπόζει στην ομώνυμη πλατεία και είναι μητροπολιτικός ναός της Καλαμάτας. Θεμελιώθηκε το 1860 και εγκαινιάστηκε το 1873.

Μονή Καλογραιών

Ιδρύθηκε το 1796, είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη και βρίσκεται κοντά στο Κάστρο και την Υπαπαντή. Η γυναικεία μονή αναδείχθηκε από νωρίς σε ονομαστό κέντρο παραγωγής μεταξωτών υφαντών, μεταξύ των οποίων και τα περίφημα Καλαματιανά μαντήλια.

Δημοτικό Πάρκο Σιδηροδρόμων

Το πάρκο-υπαίθριο μουσείο καλύπτει έκταση 54 στρεμμάτων και λειτουργεί από το 1986, φιλοξενώντας και πολιτιστικές δραστηριότητες. Στο χώρο, πέρα από ατμάμαξες και βαγόνια, σιντριβάνια και λιμνούλες, υπάρχουν γήπεδα, παιδικές χαρές, υπαίθριο αμφιθέατρο και αναψυκτήριο (στο παλιό σταθμαρχείο).

Μέγαρο Χορού

Κατασκευάστηκε με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να στεγάσει τις εκδηλώσεις του Διεθνούς Κέντρου Χορού Καλαμάτας κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού (Ιούλιος) και πολιτιστικές εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Λειτούργησε για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2013 και φιλοξενεί κάθε χρόνο τα σημαντικότερα ονόματα του χώρου.